Kilka słów o urlopie wychowawczym

Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia, co oznacza, że jeśli pracownik 4 miesiące przed złożeniem wniosku o urlop wychowawczy pracował w innej firmie, ale również na umowie o pracę, ma prawo do takiego urlopu.

Wymiar urlopu

Zgodnie z art. 186 § 2 oraz § 3  Kodeksu pracy wymiar urlopu wychowawczego wynosi:

• 36 miesięcy i jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia;
• jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika, urlop może być udzielony w wymiarze do 36 miesięcy, jednak na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia.

Korzystanie z urlopu wychowawczego

Każdemu z rodziców lub opiekunów dziecka przysługuje wyłączne prawo do jednego miesiąca urlopu wychowawczego w ramach 36 miesięcznego wymiaru urlopu. Prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka. Jeśli jeden z rodziców lub opiekunów skorzystał z tego prawa, urlop może trwać co najwyżej 35 miesięcy.

Z urlopu wychowawczego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice lub opiekunowie dziecka ale należy pamiętać, że łączny wymiar urlopu wychowawczego nie może przekraczać maksymalnego wymiaru, o którym mowa w § 2 i 3 art. 186 Kodeksu pracy.

Prawo do urlopu wychowawczego

Rodzic dziecka ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy, jeżeli:

• drugi rodzic dziecka nie żyje;
• drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska;
• drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu.

Co się zmienia w 2023 roku?

1. W związku z dyrektywami unijnymi, urlop wychowawczy może być wykorzystywany przez oboje rodziców jednocześnie i będzie się składał maksymalnie z 5 części. Liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu (Art. 186 §  3¹ oraz §  8  Kodeksu pracy).
2. Od 26.04.2023 r. pracodawca dopuszcza pracownika do pracy po zakończeniu urlopu wychowawczego na dotychczasowych stanowisku , a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które by obowiązywały, gdyby pracownik nie korzystał z urlopu (Art. 186⁴ Kodeksu pracy).
3. Zgodnie z art.  186⁷ §  1 oraz §  1 Kodeksu pracy pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy wniosek (w postaci papierowej lub elektronicznej) o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Wniosek składa się na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Jeżeli wniosek został złożony bez zachowania terminu, pracodawca obniża wymiar czasu pracy nie później niż z upływem 21 dni od dnia złożenia wniosku.

Ważne:

• W przypadku skorzystania przez pracownika z części urlopu wychowawczego pracownik może korzystać z obniżonego wymiaru czasu pracy przez okres odpowiadający pozostałemu do wykorzystania wymiarowi urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. (Art.  186⁷ Kodeksu pracy §  3).
• Korzystanie z obniżonego wymiaru czasu pracy, o którym mowa w § 1 art.  186⁷ Kodeksu pracy, nie obniża wymiaru urlopu wychowawczego (Art.  186⁷ Kodeksu pracy §  4).

Termin na złożenie wniosku o urlop wychowawczy, rezygnacja z urlopu wychowawczego

Wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej należy złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Jeżeli wniosek został złożony bez zachowania terminu pracodawca udziela urlopu wychowawczego nie później niż z dniem upływu 21 dni od dnia złożenia wniosku.

Wniosek możemy również wycofać nie później, niż 7 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu, składając pracodawcy w postaci papierowej lub elektronicznej oświadczenie w tej sprawie.

Ważne:

Rodzic, który chce przerwać trwający urlop wychowawczy  może to zrobić w każdym czasie czyli powrócić do pracy z dnia na dzień, ale za zgodą pracodawcy albo po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy - najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy (Art.  186³ Kodeksu pracy).

Łączenie urlopu wychowawczego z pracą

W czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Jednak w razie ustalenia, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca wzywa go do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie później niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania. W takim przypadku mamy do czynienia z zakończeniem urlopu wychowawczego przed wcześniej ustalonym terminem.

Ochrona pracowników korzystających z urlopu wychowawczego

Zgodnie z art. art. 186⁸ § 1 Kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o:

• udzielenie urlopu wychowawczego – do dnia zakończenia tego urlopu;
• obniżenie wymiaru czasu pracy – do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy.

Rozwiązanie przez pracodawcę umowy jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

W przypadku, gdy pracownik złoży wniosek o urlop wychowawczy wcześniej niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu wychowawczego albo obniżonego wymiaru czasu pracy, zakaz rozwiązania i wypowiedzenia umowy o pracę  zaczyna obowiązywać na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu albo obniżonego wymiaru czasu pracy.