Zgodnie z uzasadnieniem przedstawionym przez Ministerstwo Finansów rozwiązanie to podyktowane jest niezadowalającymi kwotami podatków, deklarowanymi dotychczas przez dużych podatników (według danych za 2019 r. udział dochodu w przychodzie nieprzekraczający 1% osiągnęło jedynie 22% tych podatników).
Podkreślić należy, że dnia 8 września 2021 r. cały projekt zmian wynikających z Polskiego Ładu wpłynął do Sejmu i został skierowany do pierwszego czytania, zaczął się więc etap prac parlamentarnych nad projektem.
Podmiot opodatkowania i stawka podatku
Stawka podatku minimalnego została określona na poziomie 10%, a nowe regulacje mają dotyczyć podatników oraz podatkowych grup kapitałowych, którzy:
1) ponieśli stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych (przy czym w stracie nie uwzględnia się zaliczonych w roku podatkowym do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne, kosztów wynikających z nabycia lub ulepszenia środków trwałych (co ciekawe w uzasadnieniu projektu wspomina się, że wyłączenie ma dotyczyć środków trwałych należących do grupy 3-8 Klasyfikacji środków trwałych, nie wynika to jednak z proponowanego brzmienia przepisów)) albo
2) osiągnęli niski wskaźnik dochodowości z działalności operacyjnej, powodujący brak podatku do zapłaty, oznaczający udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych w przychodach innych niż z zysków kapitałowych w wysokości nie większej niż 1%.
Alternatywnego podatku dochodowego nie będzie się stosować do podatników:
1) w roku rozpoczęcia działalności i w kolejno następujących po sobie dwóch latach podatkowych, następujących bezpośrednio po tym roku podatkowym, za wyjątkiem jednak podatników powstałych w wyniku przekształceń i połączeń (włączając przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej i spółki niebędącej osobą prawną, ale wyłączając przekształcenia spółki w inną spółkę), a także podatników przy powstaniu których na poczet kapitału wniesiono – zarówno w momencie powstania jak i w roku następnym - uprzednio istniejące przedsiębiorstwo, jego zorganizowaną część lub składniki majątku przedsiębiorstwa albo wniesiono wkłady niepieniężne w postaci uzyskanej z likwidacji innych podatników,
2) będących przedsiębiorstwami finansowymi,
3) jeżeli w roku podatkowym uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym ten rok podatkowy,
4) działających w prostej strukturze organizacyjnoprawnej, a zatem tych, których udziałowcami, akcjonariuszami albo wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne i jeżeli podatnik nie posiada udziałów (akcji) w kapitale innej spółki, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub w instytucji wspólnego inwestowania, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną, oraz innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym.
Nowe regulacje dotyczące alternatywnego podatku minimalnego mają także zastosowanie do podatników, prowadzących działalność poprzez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład.
Podstawa opodatkowania
Podstawę opodatkowania stanowić będzie suma:
- 4% wartości przychodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych,
- poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych kosztów finansowania dłużnego, jeśli przewyższają one kwotę limitu określanego na podstawie wzoru (limit wynosi 30% przychodów bez uwzględnienia przychodów odsetkowych, pomniejszonych o koszty bez uwzględnienia ich zmniejszenia o przekroczenie limitu finansowania dłużnego i odpisy amortyzacyjne),
- odroczonego podatku dochodowego skutkującego zwiększeniem zysku brutto/zmniejszeniem straty netto,
- a także część poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych lub podmiotów z państwa stosującego szkodliwą konkurencję podatkową kosztów nabycia niektórych usług lub praw niematerialnych ponad określony limit.
Jednocześnie proponowana regulacja wskazuje, że podstawę opodatkowania zmniejsza się o:
- wszelkie odliczenia mające wpływ na pomniejszenie podstawy opodatkowania z art. 18 (np. darowizny), jednak z wyłączeniem pomniejszeń wskazanych w art. 18f (ulga na złe długi), przy zachowaniu zasady, że jeśli podatnik dokonał odliczeń od dochodu, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot, w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot, dolicza odpowiednio kwoty poprzednio odliczone,
- dochody uwzględniane w kalkulacji dochodu zwolnionego z podatku na podstawie przepisów dotyczących Polskiej Strefy Inwestycji.
Płatność podatku
Minimalny podatek dochodowy ma być obliczany rocznie. Kwotę zapłaconego za dany rok podatkowy minimalnego podatku dochodowego będzie można odliczyć od podatku podstawowego za lata następne. Odliczenia dokonywać się będzie w zeznaniu za kolejno następujące po sobie 3 lata podatkowe następujące bezpośrednio po roku, w którym podatnik wpłacił minimalny podatek dochodowy. Zgodnie z uzasadnieniem Ministerstwa Finansów rozwiązanie to spowodowane jest tym, że minimalny podatek dochodowy oraz podstawowy podatek dochodowy mogą w pewnym zakresie obciążać ten sam dochód i w konsekwencji prowadzić do podwójnego opodatkowania. Wprowadzenie mechanizmu odliczenia ma pozwolić wyeliminować tę sytuację.
Zmiany dotyczące limitu usług niematerialnych od podmiotów powiązanych
Konsekwencją wprowadzenia wyżej opisanej zmiany jest także uchylenie dotychczasowego art. 15e, regulującego ograniczenie w zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów niektórych usług i praw niematerialnych nabywanych od podmiotów powiązanych i z krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową. Nie jest jednak tak, że regulacja ta znika zupełnie – zgodnie z planowanymi zmianami zostanie ona bowiem włączona w odpowiedni sposób do przepisów definiujących alternatywny minimalny podatek dochodowy, stając się jednym z elementów podstawy opodatkowania tym podatkiem.
Jak zostało to wcześniej wspomniane podstawa opodatkowania alternatywnym podatkiem minimalnym obejmować będzie część kosztów usług lub praw niematerialnych na rzecz podmiotów powiązanych. Podstawę opodatkowania zwiększą zatem te koszty w części, w jakiej łącznie w roku podatkowym przekroczą o 3 000 000 zł kwotę obliczoną według wzoru wyliczenia 5% EBITDA (przy czym dla ułatwienia określony dotychczas opisowo sposób wyliczenia proponuje się zastąpić wzorem). Tym samym kwota kosztów jaka na podstawie dotychczas obowiązującego art. 15e była wyłączana z kosztów, na podstawie nowej regulacji art. 24ca stanie się podstawą opodatkowania alternatywnym podatkiem minimalnym. Do podstawy opodatkowania w tym zakresie nie będzie się jednak zaliczać usług refakturowanych, a także usług ubezpieczeniowych i gwarancji oraz poręczeń świadczonych przez niektóre przedsiębiorstwa finansowe (np. banki, SKOK, zakłady ubezpieczeniowe).
